Mandalinyo Yeni Nesil Kültür-Sanat-Eğlence Platformu
Chia tohumu, sahip olduğu yüksek besin değerleriyle son yılların en popüler sağlıklı besinlerinden biri sayılıyor. Geçmişi Aztek ve Mayalara uzandığı bilinen chia tohumu, yağlı anlamına gelen “chian” kelimesinden türeyerek tüm dünyaya yayılmıştır. Omega-3 yağ asitleri, diyet lifi, antioksidanlar, mineraller ve vitaminler açısından zengin olan chia tohumunu bizler daha çok zayıflatıcı etkisiyle biliyoruz. Kısır, salata ve hatta puding yaptığımız, yapısal olarak bulgura benzeyen bu bitki tohumunu biraz daha yakından tanıyalım.
Genel Bitki Özellikleri
Chia, tropik ya da ılıman iklimlerde yetişen tek yıllık ve hermafrodit bir bitkidir. Tohumu yaklaşık olarak 2 mm boyunda, oval görünümlü, gri, siyah, kahverengi ya da beyaz renkli olup üzerinde koyu renkli noktalar bulunmaktadır. Su ile teması sonucu kabukta musilaj oluşturabilecek polisakkarit yapı, suyu tutarak tohum etrafında kapsül gibi jelatin bir yapı oluşturmaktadır. Bu yönüyle şişme ve jelleşme özelliği gösterir. Chia bitkisi, ticari olarak Bolivia ve Paraguay’da üretilse de son on yıldır Meksika, Avustralya ve Arjantin gibi ülkelerde de yaygın olarak ekimi yapılmaktadır.
Besin değeri
Sağlığı korumak, geliştirmek için kullanılan ve fonksiyonel bir gıda olarak değerlendirilen chia tohumunun besin değerleri de tahmin edersiniz ki oldukça zengin. Chia tohumunun 100 gramı 42.1 g karbonhidrat, 30.7 g yağ ve 16.5 g protein içerir ve ortalama 486 kcal enerji verir. Bu değerlere baktığımızda chia tohumu tam bir enerji deposu. Yüksek kalorisi sebebiyle aynı zamanda dikkatli tüketilmesi gereken bir besin olan chia tohumunun protein değeri de diğer tahıllara göre bir miktar yüksek. Ayrıca tohum, elzem yağ asitlerinden önemli miktarda içerir. Kalsiyum, fosfor, potasyum ve magnezyum içeriği yüksek olup sodyum, demir ve çinko içeriği düşüktür. Ayrıca niasin, A vitamini ve diyet posası bakımından da zengindir ancak C vitamini bakımından yetersizdir. Ayrıca yapılan değerlendirmelerde tohumda herhangi bir ağır metal ve mitotoksin belirlenmediği bildirilmektedir. Tohum, tüm elzem aminoasitleri uygun miktarlarda içerir. Ayrıca gluten içermediği için çölyak hastalarının tüketebileceği alternatif bir besindir.
Kullanımı
Chia tohumu, sıklıkla tohum olarak, unu elde edilerek, çeşitli besinlere eklenerek, yağı ayrıştırılıp besin desteği olarak tüketilebilir. Örneğin; chia tohumunu veya ununu, müsli ve kahvaltılık gevrek, ekmek, kek, tatlı ve çeşitli içeceklere ekleyebilirsiniz. Salataya, yoğurda, çorbalara ve smoothie’lere çiğ halde baharat ekler gibi ekleyerek yiyecek ya da içeceklerinizin besin değerini arttırabilirsiniz. Sıvı gıdaların içine koyulduğunda jelleşen chia tohumunun bu özelliğini kullanarak çeşitli pudingler hazırlayabilirsiniz. Dahası chia tohumu yağından elde edilen serumu cilt bakımında kullanabilirsiniz.
Faydaları
• Bol miktarda lif içermesi sebebiyle obeziteyi önler ve görülme sıklığını azaltır.
• Saçların sağlıklı ve hızlı uzamasını sağlar ayrıca saçlara parlaklık verir.
• İçerisinde bulunan kalsiyum kemik gelişimine katkıda bulunur.
• Önemli antioksidanlar içerir, vücudun toksinlerden arınmasını sağlar.
• Hücre yenilenmesine yardımcı olduğundan yaşlanmayı geciktirir.
• Düzenli tüketilen chia tohumu içerdiği C vitamini sayesinde grip, nezle gibi hastalıklardan korur.
• Chia tohumları kendi ağırlığının 10 katı sıvıyı emme özelliğine sahip olduğundan sıvılarla beraber tüketildiğinde midede tokluk hissi sağlar.
• Chia tohumları omega-3 yağ asitleri içerir bu özelliği sayesinde kalp sağlığına iyi gelir.
• Ayrıca chia yağı, cilt bakımında kullanılan önemli bir anti-inflamatuardır. Cildi nemlendirerek su kaybını azaltmak ve cilt bariyerini arttırmak için oldukça faydalıdır.
• Bolca omega-3 yağ asitleri içerdiğinden chia tohumu, beyin sağlığı için önemli bir kaynaktır.
• 100 gramı 40 gram diyet lifi içerdiğinden müthiş bir lif kaynağıdır. Bu özelliği de sindirime iyi gelir. Kabızlık gibi bağırsak sorunlarından korur.
