10 Maddede Japon Mutfağı

Denizlerle çevrili Japonya’nın büyük bölümü Kuzey Ilıman Bölge’de yer almaktadır. Muson iklimi hüküm süren Japonya’da dört mevsim belirgin olarak yaşanır. Zengin balık çeşitlerinin yanı sıra bu mutfağın ana gıdası pilavdır. Pirinç pilavı, hemen her yemeğin ve öğünün bir parçasıdır. Kırmızı et tüketmeyi pek sevmeyen Japonlar’ın yağ ve baharat kullanımı da azdır. Bu yönüyle diğer Doğu Asya ülkelerinden ayrılır.

1- Din ve Japon Mutfağı

Japonya halkının milli dini Şintoizm’dir. Ancak Şintoizm dini, yemek hakkında katı kurallara sahip değildir. Bunun yanında halk arasında Budizm dini de görülebilmektedir ve Budistler’in çoğu lakto-ovo vejetaryendir. Yani süt ürünlerini ve bazı hayvansal ürünleri tüketirler ama kırmızı et, balık eti ve kümes hayvanları etini tüketmezler. Ayrıca Budistler, dinsel törenlerin bir bölümünde zararlı etkileri olan içeceklerin içilmemesi için yemin ederler.

2- Sofra Adabı

Diğer kültürlerde olduğu gibi Japon mutfak kültüründe de uyulması gereken bazı mutfak kuralları ve sofra adabı bulunur. Bunlardan bazıları:
Japonya’da yemek yerken her lokmanın ardından çubukları bitişik bir şekilde masaya koymalısınız, çubukları kesinlikle pilavın içinde bırakmayın.
Japonya’da bir eve yemeğe davet edildiğinizde başlamadan önce ev sahibinin size 3 kez yemeğe başlayabileceğinizi söylemesini beklemelisiniz.
İçki servisi masada yaşça en küçük kişi tarafından yaşça en büyük olana doğru yapılır. Son olarak en büyük kişi, ev sahibinin içkisini koyar.
Japonya’da sıcak noodle yenirken ağız şapırdatmak ayıp sayılmıyor çünkü ağza kaçan havanın noodle’ı daha lezzetli yaptığına inanıyorlar.
Japonlar yemeğe başlamadan önce “itadakimasu” yani “bu yemeği kabul ediyorum” derler. Böylelikle yemeğin hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür edilmiş olur. Yemekten sonra ise yine teşekkür etmek için “gochiso sama deshita” yani “tam bir ziyafetti” denir.

3- Kullanılan Ekipmanlar

Hanghiri: Dibi düz olan, geniş, yassı ve yuvarlak bir kaptır. Pirinci soğutmak için tasarlanmıştır.
Shamoji: Pirinci dağılmadan taşımak için kullanılan bir spatuladır.
Oshibako: Dövülmüş sushi yapmakta kullanılır. Dibi kaydırılabilir.
Saibashi: Yemek çubuklarından daha kalın olan, uzun bir çift pişirme çubuğudur.
Hashi: Chopstick olarak da adlandırılan, yemeği tabaktan almak için çatal ya da kaşık yerine kullanılan yemek çubuklarıdır.
Miyakinabe: Japon stili omlet hazırlamak için kullanılan dikdörtgen şeklindeki özel tavadır.

4- Geleneksel Yemekleri

Japonya’da “yemek” kelimesinin karşılığı “gohan”dır. Gohan aslında haşlanmış pirinç demektir ancak pirinç Japonlar için öylesine önemli bir besindir ki gohan her çeşit yemek anlamında kullanılır. Geleneksel Japon yemeği, haşlanmış sade beyaz pirinç, çeşitli garnitürler, ana yemek, çorba ve turşulardan oluşur. Pişirildiğinde yapışkan olan Japon pirinci, yemek çubuklarıyla yemek için idealdir.
Soba: Karabuğday ve buğday unundan yapılan geleneksel bir Japon yemeğidir. Makarna gibi incedir, çeşitli eklerle sıcak veya soğuk olarak yenir.
Udon: Aynı Soba gibi servis edilir. Buğday unundan yapılır. Sobadan daha kalın ve daha açık renktedir.
Kare Raisu: Köri sosu ile yapılan içinde tavuk, havuç, patates olan ve istenirse üzerine tonkatsu vb konularak da yenilen bir yemektir.
Yakitor: Tavuk ızgarası anlamına gelir. Tavuğun çeşitli parçaları ve organları küçük şişelere dizilerek ve tatlı bir sosa batırılarak yapılır.
Noodle: un, yumurta, yağ ve tuz karışımı olan hamurun, kibrit çöpü ebatlarında kesilmesi sonucunda oluşan makarnadır. Genelde sebzeli, deniz mahsüllü veya etli servis edilir.
Domburi: Üzerinde tempura, dana eti, yumurta ve tavuk gibi yiyecekler bulunan ve büyükçe bir kase ile servis edilen yemek.
Tempura: Ekmek kırıntılarına batırılmış deniz mahsulleri, sebze veya mantarların tavada kızgın yağ ile kızartılması ile yapılır.
Sukiyak: Masa üzerine bir ısıtıcı, onun üzerine de kaynar su ile dolu bir tencerekonularak servis edilir. Malzemeler çiğ olarak gelir. Yiytecek kişiler bu malzemeleri masadaki kaynar suya batırarak ısıtır ve çiğ yumurta olan kaselere batırarak yerler.

5- Sushi Çeşitleri

Japonya denilince herkesin aklına sushi gelir. Sushi, pirinç sirkesi ve şeker ile tatlandırılmış, haşlanmış pirinç üzerine veya içine balık, diğer deniz ürünleri veya sebze gibi malzemeler konarak servis edilen bir yemek türüdür.
Nigiri: Sarma yani roll gibi olmayan, pirincin üzerine çiğ balığın yerleştirildiği sushi türü.
Sashimi: Pirinç yer almaz. Sadece çiğ balık yer alır. İnce dilimler halinde servis edilir.
Maki: En bilinen sushi türlerinden biri olan maki, bambudan yapılan hasırlarda sarılır. Çeşitli balık ve sebzelerin pirince sarılması ile yapılır. Çevresi yosunla kaplıdır.
İnari: Kızartılmış tofunun içine pirinç doldurulması ile yapılır.
Tamago: Yumurta ve pirinçten yapılan, etrafı yosunla sarılan sushi çeşididir.
Chirashi: Sirkede pişirilmiş pirinç sushi tabağının en alt tabakasını oluşturur ve çeşitli deniz ürünleri pirincin üzerine serpiştirilir. İsteğe bağlı miktarda sebze de bu karışımın içine atılabilir.

6- Sos Çeşitleri

Wasabi: Japon bayır turbu ve baharatlardan elde edilen wasabi, çok acı bir sostur. Hazırlandıktan 15 dakika sonra aromasını yitiriyor. Wasabi ile uyum sağlayan en güzel tat ise soya sosudur.
Soya sosu: Ülkemizde de kullanılan soya sosu, sushi çeşitlerinin olmazsa olmazıdır. Çin ve Japon mutfağında tuz yerine kullanılan sos, soya fasulyesi, kavrulmuş tahıl,su ve tuz ile fermente edilerek hazırlanır.

7- Tatlıları

Manjü: Un, kırmızı fasulye ve pirinç unundan yapılan bir tatlı.
Sakuramochi: Bütün yemeklerin ve her öğünün içerisinde yer alan pirinç tabi ki tatlıların da vazgeçilmezi. Pirinç topları şeklindedir. Kırmızı fasulye ezmesi, pirinç, şeker ve suyun birleşiminden oluşan bu tatlıya isteğe bağlı olarak pembe tonlarında gıda boyası da koyulabiliyor.
Uiro: Pirinç unu ve suyun birleşiminden oluşan jöle kıvamında bir kek.
Dango: Pirinç unu, su ve şekerin birleşiminden oluşan dangoya asıl tadını verenler ise tatlının üzerine dökülen soslardır.
Hakuto Jelly: Şeftaliden yapılan ve soğuk servis edilen bu tatlı serinlemek isteyenlerin tercihleri arasında yer alıyor.

8- Japon İçecekleri

Ryokucha: Buğulanmış Japon çayının genel tanımıdır. Acılık düzeyine göre birçok çeşidi vardır. Besleyici bir güç, güçlü bir antioksidan ve sağlığa faydalı bir ürün olan ryokucha zihin rahatlaması ve kilo kaybı için de ideal.
Aojiru: Lahanadan veya taze arpa çiminden yapılan yeşil içecek adlı smoothie
Sakura Çayı: Kiraz çiçeği turşusu ve erik sirkesi karıştırılarak elde edilir. Cildi rahatlatıcı ve gençleştirici etkisi vardır.
Hoppy: Alkolsüz bira aromalı bir içecektir.
Matcha Latte: Yeşil matcha çay tozu ve sütle elde edilen ve sabahları tüketilen bir çaydır.

9- Özel Gün Yemekleri

Shogatsu (yeni yıl): Toshikoshi Soba adı verilen noodle yenir ve uzun yaşamı simgeler. “osechi ryori” denilen özel yılbaşı yemekleri hazırlanır.
Hina Matsuri(Kız bebek festivali): Kız çocuklarına mutlu ve başarılı bir hayat dilemek için ailece tatlı sake içilir ve sushi yenir.

10- Çay Seremonisi

Japonlar çay içme ve misafirlere ikram noktasında çay içme eylemini sanatsal ve felsefi zenginliklerle birleştirerek bu sunuma farklı bir boyut kazandırmışlardır. Klasik bir Japon evinin bahçesinde çay seremonisi için özel olarak hazırlanmış Hoshoan adı verilen ancak bir kişinin alçakgönüllülüğünü vurgulamak amacıyla başını eğerek girebileceği kadar küçük evler bulunur. Japon inceliğinin ete kemiğe bürünmüş hali olarak görebileceğimiz çay seremonilerinde her mevsim farklı araç ve gereçlerin sunumda kullanılması da dikkat çeker